Elektrownia Wodna Południowa oraz Elektrownia Wodna Północna biorą swoje korzenie ze starych młynów, których historia zaczyna się w roku 1334. Gmina Wrocław zawarła wtedy umowę z krakowskim bogaczem Mikołajem Wierzynkiem dotyczącą budowy młynów na mieszczańskiej wyspie zwanej obecnie Kępą Mieszczańską.
Od tego czasu na przestrzeni setek lat ukształtował się tu historyczny ośrodek
przemysłu Wrocławia. "Kępa Mieszczańska" oprócz licznych młynów bogata była w szlak żeglugowy, port oraz inne obiekty hydrotechniczne (olejarnie, folusze, tartaki) czerpiące energię z wody. W obrębie wszystkich wysp wrocławskich
od połowy XVI w. do początków wieku XX pracowało średnio 46-61 kół młyńskich w 20-tu różnych zakładach. Wiek XX i modernizacja dolnego stopnia Odry znacząco zmieniła oblicze "Kępy Mieszczańskiej". Po wybudowaniu w 1904r. Mostu Pomorskiego Południowego przyszła kolej na likwidację młynów zniszczonych licznymi pożarami ostatnich lat. W latach 1916 – 1924 miasto wykupiło od prywatnych właścicieli działki po młynach wznosząc na ich miejscu nowoczesne elektrownie wodne.
Jest to elektrownia przepływowa usytuowana po lewej stronie koryta Odry Południowej. Wraz z przyległymi jazami i Śluza mieszczańska stanowi część śródmiejskiego węzła wodnego Wrocławia.
Prace budowlane rozpoczęto 23 lipca 1921r. po wcześniejszej rozbiórce "Młyna Środkowego" oraz rynien młyńskich.
Głównym wykonawcą budowli była firma Huta Hoch und Tiefbau Akt. Gesellschaft. Autorem projektu był Max Berg którego współpracownikami byli Ludwig Moshamer i Richard Konwiarz. Zdobienia oraz metaloplastyka była dziełem Jaroslava Vonki oraz Roberta Bednorza.
2 maja 1924r. radca miejski Zillmer przekazał elektrownię władzom miasta na ręce nadburmistrza Wagnera.W 1959r. zwiększono piętrzenie wody na jazie elektrowni o 96cm. co umożliwiło zwiększenie mocy elektrowni i dało możliwość zainstalowania dwóch nowoczesnych hydrozespołów.
Obecnie zainstalowane są w elektrowni dwie turbiny Francisa z generatorami Siemensa o mocy 800kVA z 1924r. oraz wspomniane wyżej dwa czeskie turbozespoły Kaplana wraz z generatorami o mocy 1600kVA każdy, oddane do eksploatacji w 1970r.



